Вадим Грушевский - Исландские сказки / Íslensk ævintýri
Um kvöldið kemur skessan heim (вечером приходит великанша домой) og spyr Helgu (и спрашивает Хельгу), hvar taflið sé (где шахматы). Hún segir það sé í rúminu (та отвечает, что в комнате).
„Vel er unnið (хорошо сработано; vinna – работать; выполнять),“ mælti skessan (сказала великанша), „en það grunar mig (но кажется мне; gruna – подозревать; казаться), að þú sért ekki ein í ráðum (что не одна ты с работой справилась: «что ты не одна в совете»; ráð – совет; выход, средство).“
Helga fer nú leiðar sinnar og í hellinn og leggur taflið í rúm skessunnar.
Um kvöldið kemur skessan heim og spyr Helgu, hvar taflið sé. Hún segir það sé í rúminu.
„Vel er unnið,“ mælti skessan, „en það grunar mig, að þú sért ekki ein í ráðum.“
Næsta morgun kveðst skessan hafa ætlað Helgu starf í dag (на следующее утро говорит великанша, что есть у неё работа для Хельги на сегодня). „Þú skalt (ты должна),“ segir hún (говорит она), „elda fyrir mig (приготовить мне еды; elda – готовить еду), búa um rúmið mitt (застелить мою постель; búa um rúmið – застилать постель) og hella úr koppnum mínum (вынести мой горшок; hella – лить; koppur – ночной горшок) og vera búin í kvöld (и к вечеру всё закончить: «быть готовой вечером»), ella mun ég drepa þig (иначе убью я тебя).“
Næsta morgun kveðst skessan hafa ætlað Helgu starf í dag. „Þú skalt,“ segir hún, „elda fyrir mig, búa um rúmið mitt og hella úr koppnum mínum og vera búin í kvöld, ella mun ég drepa þig.“
Helga kvað þetta hægt verk vera (Хельга сказала, что это простая работа; hægur – простой). En þegar skessan er farin (но когда великанша ушла), ætlar Helga að fara að búa um rúmið (собралась Хельга постель застелить), en þá eru fötin föst (а простыни не снимаются: «закреплены»; fat – постельное бельё), og þegar hún ætlar að taka pottinn (а когда она собралась поднять котелок; pottur – котёл), þá er hann fastur (/то/ и тот не сдвинуть: «прочный»), og koppurinn er líka fastur (и ночной горшок тоже неподъёмный; líka – тоже).
Helga kvað þetta hægt verk vera. En þegar skessan er farin, ætlar Helga að fara að búa um rúmið, en þá eru fötin föst, og þegar hún ætlar að taka pottinn, þá er hann fastur, og koppurinn er líka fastur.
Nú sest hún í skáladyrnar og grætur (присела она тогда у двери в комнату и зарыдала; skáladyr – дверь комнаты; skáli – хижина; чулан; жилое помещение /в древней Исландии/). Þá kemur Dordingull (вот приходит Дордингютль) og bauð henni hjálp (и предлагает ей помощь; bjóða – предлагать), ef hún kyssti sig í kvöld (если она его вечером поцелует). Hún lofar því (она обещает это; lofa – обещать).
Nú sest hún í skáladyrnar og grætur. Þá kemur Dordingull og bauð henni hjálp, ef hún kyssti sig í kvöld. Hún lofar því.
Fer Dordingull að búa um og elda (начинает Дордингютль постель застилать да еду готовить), og er allt laust fyrir honum (и всё у него спорится; ljósta – попадать; ударять). Hann lætur sjóðandi bikketil undir rúm hennar (ставит он котелок с кипящей смолой ей под кровать; sjóða – варить; кипятить; bikketill – котелок со смолой; bik – вар; смола; ketill – котёл; чайник) og segir Helgu (и говорит Хельге), að í ketilinn muni hún detta (что упадёт она = великанша в котёл), þegar hún setjist á rúmið (когда на кровать присядет), því í kvöld muni hún verða þreytt og éta mikið (потому что к вечеру устанет и много поест; þreyttur – усталый), en undir kodda hennar sé fjöregg (а у неё под подушкой лежит яйцо, в котором находится её жизнь; koddi – подушка; fjöregg – яйцо, в котором находится «жизнь» /разбив его можно убить великана или колдуна, чья жизнь заключена в нём/; fjör – жизнь; egg – яйцо), sem hún skuli brjóta á ásjónu hennar (которое ей надо об голову великанши разбить; ásjóna – лицо), í því hún falli í ketilinn (когда та упадёт в котёл), og þá skuli hún nefna sig (а потом, мол, должна она позвать его), ef hún vilji (если захочет).
Fer Dordingull að búa um og elda, og er allt laust fyrir honum. Hann lætur sjóðandi bikketil undir rúm hennar og segir Helgu, að í ketilinn muni hún detta, þegar hún setjist á rúmið, því í kvöld muni hún verða þreytt og éta mikið, en undir kodda hennar sé fjöregg, sem hún skuli brjóta á ásjónu hennar, í því hún falli í ketilinn, og þá skuli hún nefna sig, ef hún vilji.
Dordingull fer nú burt (вот Дордингютль уходит). Þegar skessan kemur heim um kvöldið (когда великанша вернулась домой вечером), segir hún (говорит она), að vel sé unnið (что, мол, хорошо сработано), en undarlegt sé (но странно; undarlegur – необычный), ef hún sé ein í ráðum (что она одна со всем справилась). Hún sest á rúmið (садится она на кровать) og fellur í ketilinn (да падает в котёл). Helga sprengir þá eggið á ásjónu hennar (Хельга разбивает яйцо об её голову; sprengja – раскалывать; бомба; мина) og nefnir Dordingul (и стала Дордингютля звать). Hann kemur þegar (тот тут как тут: «приходит тут же»).
Dordingull fer nú burt. Þegar skessan kemur heim um kvöldið, segir hún, að vel sé unnið, en undarlegt sé, ef hún sé ein í ráðum. Hún sest á rúmið og fellur í ketilinn. Helga sprengir þá eggið á ásjónu hennar og nefnir Dordingul. Hann kemur þegar.
Skessan lætur þar líf sitt (тут и отдала великанша концы; láta lífið – скончаться: «оставить жизнь»), og brenna þau hana upp (и сожгли они её). Verða þá dynkir miklir (послышался тут сильный грохот; dynkur – шум; грохот), svo Helga verður hrædd og kyssir Dordingul þrjá kossa (испугалась Хельга: «стала испуганной» и поцеловала Дордингютля три раза; svo – так что; koss – поцелуй); segir hann (говорит он), að Daladrottning sé nú að drepast líka (что и Королева Долин тоже теперь померла; drepast – умирать; drepa – убивать), því þær hafi átt sama fjöreggið báðar (ведь у них было одно яйцо жизни на двоих).
Skessan lætur þar líf sitt, og brenna þau hana upp. Verða þá dynkir miklir, svo Helga verður hrædd og kyssir Dordingul þrjá kossa; segir hann, að Daladrottning sé nú að drepast líka, því þær hafi átt sama fjöreggið báðar.
Dordingull og Helga sváfu nú saman um nóttina (Дордингютль и Хельга легли вместе спать: «спали теперь вместе ночью»; sofa – спать), en um morguninn varð Helga þess vör (а утром видит Хельга; verða e-s var – заметить что-л.; var – внимательный, воспринимающий), að fríður kóngsson var fyrir ofan hana í rúminu (что прекрасный принц лежит с ней в постели; fyrir ofan – выше), en hamurinn þar hjá (и кожа рядом; hamur – шкура; кожа; оперение). Hún dreypir á kóngsson (она поцеловала принца; dreypa – капать; пригубить; коснуться губами), en brennir haminn (а кожу сожгла); hafði Dordingull verið kóngsson í álögum (превратился Дордингютль в принца; álög – колдовство; чары). Hann átti nú Helgu fyrir konu (взял он Хельгу в жёны).
Dordingull og Helga sváfu nú saman um nóttina, en um morguninn varð Helga þess vör, að fríður kóngsson var fyrir ofan hana í rúminu, en hamurinn þar hjá. Hún dreypir á kóngsson, en brennir haminn; hafði Dordingull verið kóngsson í álögum. Hann átti nú Helgu fyrir konu.
Þau tóku það (они взяли то), sem fémætt var í hellinum (что было ценного в пещере; fémætur – ценный; драгоценный; fé – деньги; скот; mætur – замечательный), og þar á meðal Búkollu (и между прочим и Букотлу); svo tóku þau líka allt fé úr höll Daladrottningar (забрали они и все богатства из дворца Королевы Долин), sem var býsna mikið (коих было очень много). Þau fóru síðan utan (потом отправились они в дорогу: «наружу»), Dordingull og Helga (Дордингютль и Хельга), og settust að í ríki föður hans (и поселились в королевстве его отца), en að honum önduðum erfðu þau ríkið (а как он умер, унаследовали королевство; anda – дышать; испускать дух; erfa —наследовать).
Þau tóku það, sem fémætt var í hellinum, og þar á meðal Búkollu; svo tóku þau líka allt fé úr höll Daladrottningar, sem var býsna mikið. Þau fóru síðan utan, Dordingull og Helga, og settust að í ríki föður hans, en að honum önduðum erfðu þau ríkið.
Þau lifðu lengi eftir þetta (долго они жили после этого), og var sambúð þeirra hin besta (и были очень счастливы: «был их союз лучшим»; sambúð – совместное проживание); og lýkur svo þessari sögu (тут и сказке конец: «и завершает так эту сагу»).
Þau lifðu lengi eftir þetta, og var sambúð þeirra hin besta; og lýkur svo þessari sögu.
Búkolla – II (Букотла II)
Einu sinni voru karl og kerling í koti sínu (жили-были на хуторе старик со старухой). Þau áttu einn son (у них был сын), en þótti ekkert vænt um hann (но они не любили его). Ekki voru fleiri menn en þau þrjú í kotinu (жили они втроём: «не было больше людей» на хуторе; fleiri – больше; margur – многочисленный). Eina kú áttu þau karl og kerling (одна корова была у старика со старухой); það voru allar skepnurnar (а другого скота не было: «это был весь их скот»; skepna – животное; скот; живое существо). Kýrin hét Búkolla (корову звали Букотла).
Einu sinni voru karl og kerling í koti sínu. Þau áttu einn son, en þótti ekkert vænt um hann. Ekki voru fleiri menn en þau þrjú í kotinu. Eina kú áttu þau karl og kerling; það voru allar skepnurnar. Kýrin hét Búkolla.
Einu sinni bar kýrin (однажды отелилась корова; bera – носить, нести; приносить /потомство/; телиться), og sat kerlingin sjálf yfir henni (и старуха сама у неё роды принимала; sitja yfir e-m – следить; наблюдать за кем-л.). En þegar kýrin var borin og heil orðin (а когда корова разрешилась от бремени и оправилась: «здоровой стала»; heill – здоровый), hljóp kerling inn í bæinn (поспешила старуха в дом; bær – хутор; ферма; городок; двор).
Einu sinni bar kýrin, og sat kerlingin sjálf yfir henni. En þegar kýrin var borin og heil orðin, hljóp kerling inn í bæinn.
